’Ua fa’atumuhia teie mā’imira’a i ni’a i te tumu parau o te huru ha’api’ira’a i te reo tahiti, i teie tau, i mua i te mau pīahi nō te fare ha’api’ira’a Tuatoru (UPF), e i ni’a ato’a i te ferurira’a i te mau moiha’a ha’api’ira’a e tano e fa’a’ohipa māite ’ia ’ana’anatae mai te u’i-’āpī i teie reo iti oraora tō tātou.
I ni’a i teie toro’a ’orometua ha’api’i i te reo tahiti e te mau hīro’a tumu mā’ohi, hau atu i te piti ’ahuru matahiti i teienei, ’ua fa’atau-roa-hia teie mā’imi’imira’a i ni’a i te mau huru raveravera’a ha’api’ira’a, nō te fa’aho’i fa’ahou mai i te mau pīahi i ni’a i te tahi arati’a pāpū e te hōhonu o te paraura’a i te reo tahiti, e te pāpa’i ato’a, i muri iho. Nō te titau i teie fā, ’ua tītorotorohia te mana’o o nā 129 pīahi matahiti matamua o te « ’āma’a reo mā’ohi », nā roto i te hōro’ara’a i te tahi mau uiuira’a. Nā tā rātou mau pahono huru rau, i tano roa ai e fāfā māite i tō rātou fāito i te pae o te reo tahiti e te reo farāni, mai tō rātou na’ina’ira’a, huru taure’are’a-ri’i-ra’a mai, e i teie mahana, e pīahi ta’ata pa’ari, ’e, e metua fānau ato’a ho’i, te tahi pae. ’Ua fēruri e ’ua fa’a’ohipa-roa-ato’a-hia te tahi mau tāpura ha’api’ira’a nō te hi’ohi’o māite te tumu mau e ’ore ai te tahi pae, e paraparau na roto i te reo tahiti, aore rā e mea iti roa. Puai a’e te reo farāni o tei ha’apo’i ’ino roa i te reo tahiti, i mua i te ravera’a a teie tau nu’u. ’Ua rau te ’āno’ino’ira’a o te reo tahiti e te reo farāni, aore rā e te tahi atu ā reo mā’ohi. Eiaha e hitima’ue i mua i te raura’a o teie mau reo, ’ia riro rā te reira huru patura’a ’irava, ’ei moiha’a ha’api’ira’a nō te fa’atanotano i nā fa’anahora’a o nā reo e piti iho ā rā, ’oia ho’i, te reo farāni e te reo tahiti. Nō te fa’ahōhonu atu ā i teie mā’imi’imira’a, e toru ’avei’a o tei aratō-ato’a-hia mai (nā mua roa, te hurira’a i te ti’ara’a ’orometua ha’api’i i ni’a i te pīahi, ’ei hi’ora’a i roto i te hurira’a ’ei reo tahiti i te puta a Gibran tāne. I muri iho, te fa’a’ohipara’a i te ’ite puta e te ’ihiora i roto i te tahi tere ha’api’ira’a i Mo’orea, e te toru, te ha’amahutara’a i te ti’ara’a rahu’a o te mau pīahi, ia au i te tahi fa’a’ite’itera’a tāo’a, fana’ohia e terā pū e terā pū, i ni’a i te ’ā’ai o te ’uru).
Māoti teie mau rave’a ha’api’ira’a rau, i ’itehia ai te vī ’orera’a te reo tahiti, vai matara noa te ’ūputa hia’ai e parau, e pehe, e ’ōrero i tō Parau. Nō te ha’ananea atu ā i te parau o te ha’api’ira’a i te reo tahiti, ’ua tītorotoro-ato’a-hia te mana’o o te tahi mau ti’a o te fenua (nā fa’atere hau o te ha’api’ira’a, te tahi mau mata hi’opo’a, tō te Tuatahi e tō te Tuarua, te tahi mau ’orometua pāroita o te ’Ētāretia Porotetani Mā’ohi, e nau tāvana ’oire). Nō te fa’aoti-roa-ra’a i teie tuatāpapara’a mā’imira’a, ’ua tomo roa te mana’o e pāheru ato’a i te pae o te mau pū ha’api’ira’a i te reo tumu (i Bretagne, i Ao-tea-roa, i Vaihi, i Rapa nui) e ’ua toro te ferurira’a e mito ātea, nō te ha’amau i te fenua nei, te tahi mau pū fāri’ira’a ’aiū, puna i reira rātou e hopuhopu ai, e inu ai e e ’ai roa ai i te reo tumu oraora, na roto i te reo tahiti.
Ta’o faufa’a : ha’atumura’a ha’api’ira’a, tīfaira’a i te mau ’ohipa rau e tupu ra, rua-raureo, rāve’a ha’api’ira’a o te mau reo e te mau hīro’a mā’ohi, pāpū ’orera’a i te reo, ’āno’ino’ira’a i te mau reo, ’aitauira’a i te ti’ara’a pīahi e te ’orometua ha’api’i, huru ravera’a ha’api’ira’a ’āpī.